Formy testamentu

Testament w Polsce sporządzić można co do zasady w trzech formach tzw. zwykłych:

Forma pisemna (tzw. testament holograficzny) 

Jest to najprostsza możliwa forma. Należy wziąć kartkę papieru, napisać na niej datę, treść rozporządzenia testamentowego (a więc wskazanie spadkobiercy, wydziedziczenie, polecenia) i podpisać.

UWAGA – taki testament będzie ważny jedynie, jeśli zostanie W CAŁOŚCI spisany własnoręcznie przez Testatora, opatrzony datą i podpisany. NIE MOŻNA spisać testamentu na komputerze (maszynie do pisania, czymkolwiek innym) i podpisać, skorzystać z pomocy osób trzecich przy pisaniu, nie umieścić daty – taki testament będzie nieważny i nie wywoła żadnych skutków.

Forma aktu notarialnego

W tym celu idziemy do notariusza, któremu przekazujemy swoją wolę co do spadku. Notariusz sporządza stosowny testament i w razie potrzeby wydaje jego odpisy. 

Forma testamentu allograficznego

Testament allograficzny sporządzany jest poprzez wyrażenie swojej ostatniej woli ustnie wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego ORAZ w obecności dwóch świadków,

Z takiego zdarzenia sporządzany jest specjalny protokół, odczytywany i podpisywany przez wszystkich uczestników. Jeżeli Testator nie może się podpisać (np. jest zbyt chory) okoliczność tą wskazuje się w protokole.

Takiego testamentu nie mogą sporządzić osoby głuche lub nieme. 

Poza wyżej wymienionymi istnieje w polskim prawie kategoria tzw. testamentów szczególnych, które sporządzane są w wyjątkowych okolicznościach i tracą moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu. Bieg terminu ulega zawieszeniu przez czas, w ciągu którego spadkodawca nie ma możności sporządzenia testamentu zwykłego. Testamenty szczególne to:

Testament ustny 

Sporządzany w przypadku obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione. W takiej sytuacji spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków. Treść testamentu ustnego może być stwierdzona w ten sposób, że jeden ze świadków albo osoba trzecia spisze oświadczenie spadkodawcy przed upływem roku od jego złożenia, z podaniem miejsca i daty oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia pisma, a pismo to podpiszą spadkodawca i dwaj świadkowie albo wszyscy świadkowie. W wypadku gdy treść testamentu ustnego nie została w powyższy sposób stwierdzona, można ją w ciągu sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku stwierdzić przez zgodne zeznania świadków złożone przed sądem. Jeżeli przesłuchanie jednego ze świadków nie jest możliwe lub napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, sąd może poprzestać na zgodnych zeznaniach dwóch świadków.

Testament podróżny

Podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym można sporządzić testament przed dowódcą statku lub jego zastępcą w ten sposób, że spadkodawca oświadcza swą wolę dowódcy statku lub jego zastępcy w obecności dwóch świadków; dowódca statku lub jego zastępca spisuje wolę spadkodawcy, podając datę jej spisania, i pismo to w obecności świadków odczytuje spadkodawcy, po czym pismo podpisują spadkodawca, świadkowie oraz dowódca statku lub jego zastępca. Jeżeli spadkodawca nie może podpisać pisma, należy w piśmie podać przyczynę braku podpisu spadkodawcy. Jeżeli zachowanie tej formy nie jest możliwe, można sporządzić testament ustny.

Testament wojskowy

Może być sporządzony tylko w czasie mobilizacji lub wojny albo przebywania w niewoli – miejmy nadzieję, że wiedza o nim nigdy nie będzie nam potrzebna. Jeśli jednak ktoś jest ciekawy, to wskazuję, że taki testament można sporządzić na następujące sposoby:

• spadkodawca oświadcza swą ostatnią wolę ustnie sędziemu wojskowemu, który spisuje ją w protokole z podaniem miejsca i daty jego sporządzenia, odczytuje protokół spadkodawcy i sporządza o tym wzmiankę; następnie protokół podpisują spadkodawca i sędzia, a jeżeli spadkodawca nie może się podpisać, sędzia wojskowy powinien zamieścić w protokole uwagę wyjaśniającą powód braku podpisu spadkodawcy;
• spadkodawca oświadcza swą ostatnią wolę ustnie w obecności dwóch świadków jednocześnie obecnych, z których jeden spisuje wolę spadkodawcy, podając miejsce i datę jej spisania, a następnie tak sporządzony testament podpisują spadkodawca i dwaj świadkowie;
• jeżeli spadkodawca nie może się podpisać, oświadcza ustnie swą ostatnią wolę w obecności trzech świadków jednocześnie obecnych, z których jeden spisuje wolę spadkodawcy podając miejsce i datę jej spisania wraz z wyjaśnieniem powodu braku podpisu spadkodawcy; tak sporządzony testament po odczytaniu go spadkodawcy i dokonaniu o tym wzmianki podpisują wszyscy trzej świadkowie
• w razie obawy rychłej śmierci spadkodawcy wskutek odniesionych ran lub choroby albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie form testamentu opisanych powyżej jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, – spadkodawca oświadcza swą ostatnią wolę ustnie wobec dwóch świadków, choćby niejednocześnie obecnych.