To temat trudny i często źle rozumiany, dlatego warto mu się przyjrzeć. Owszem, potencjalnych spadkobierców można wydziedziczyć – ale tylko w ściśle określonych sytuacjach. Nie wystarczy zwykła sprzeczka przy obiedzie czy decyzja dziecka sprzeczna z oczekiwaniami rodziców.
Co to jest wydziedziczenie?
Na początek wyjaśnijmy, czym właściwie jest wydziedziczenie (nie mylić z niegodnością dziedziczenia). Wbrew obiegowym opiniom, to nie samo pominięcie spadkobiercy ustawowego w testamencie (o tym, kto jest spadkobiercą ustawowym – Kolejność dziedziczenia), ale pozbawienie go prawa do dochodzenia zachowku (o którym więcej w artykule Trochę o zachowku). Osoba wydziedziczona nie może skutecznie domagać się więc wypłaty nawet niewielkiej części wartości spadku.
Kogo można wydziedziczyć?
Wydziedziczeniu podlegają osoby, które co do zasady miałyby prawo do zachowku, czyli: zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki), małżonek oraz rodzice spadkodawcy.
Podstawy wydziedziczenia
Aby wydziedziczenie było skuteczne, musi zaistnieć jedna z przesłanek przewidzianych w ustawie. Są to:
1) Uporczywe postępowanie wbrew woli spadkodawcy, sprzeczne z zasadami współżycia społecznego
Kluczowe są tu oba elementy: „wbrew woli spadkodawcy” oraz „sprzecznie z zasadami współżycia społecznego”. Nie chodzi więc o sytuacje, gdy dziecko podejmuje własne decyzje życiowe – nie idzie na studia, wybiera partnera, który nie podoba się rodzicom, czy nie planuje potomstwa. Wydziedziczenie może być skuteczne dopiero wtedy, gdy zachowanie dziecka jest społecznie naganne, np. wiąże się z działalnością przestępczą.
2) Popełnienie względem spadkodawcy lub jego bliskich umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu, wolności albo rażąca obraza czci
To przesłanka dość intuicyjna. Jeżeli dziecko świadomie narusza dobro rodzica – np. dopuszcza się przemocy, groźby, czy znieważenia – można uznać, że samo rezygnuje z prawa do dziedziczenia.
3) Uporczywe niedopełnianie obowiązków rodzinnych
To przesłanka najmniej precyzyjna i często trudna do udowodnienia. Chodzi o długotrwałe zaniedbywanie obowiązków wynikających z więzi rodzinnych, takich jak troska, kontakt czy wsparcie.
Jednorazowe nieprzyjście na rodzinny obiad nie będzie miało znaczenia. Co ważne, odpowiedzialność musi leżeć po stronie osoby wydziedziczonej – jeśli to rodzic sam zerwie kontakt i nie będzie chciał go odbudować, nie może powoływać się na tę przesłankę przy sporządzaniu testamentu.
Jak to wygląda?
Aby wydziedziczenie było ważne, należy umieścić w testamencie odpowiednią klauzulę wraz z podaniem konkretnej przyczyny pozbawienia prawa do zachowku. Kluczowa jest tu precyzja i rzetelność – w razie sporu to spadkobiercy będą musieli udowodnić, że wskazane przesłanki rzeczywiście zaistniały.
Warto też pamiętać, że wydziedziczenie będzie nieskuteczne, jeżeli spadkodawca przed śmiercią przebaczył osobie, którą wcześniej zamierzał pozbawić zachowku.
Podsumowanie
Wydziedziczenie dziecka czy innego bliskiego krewnego to wyjątkowa i poważna decyzja, możliwa tylko w ściśle określonych przez prawo sytuacjach. Nie wystarczy konflikt pokoleniowy czy różnica poglądów – konieczne jest wystąpienie poważnych okoliczności, takich jak uporczywe naruszanie zasad współżycia społecznego, przestępstwo wobec spadkodawcy lub zaniedbywanie obowiązków rodzinnych. Co więcej, aby wydziedziczenie było skuteczne, trzeba je wyraźnie i precyzyjnie wskazać w testamencie.
0 komentarzy