Stany Zjednoczone od wielu są jednym z najczęstszych kierunków emigracji Polaków. Wiele osób ma więc w tym kraju krewnych, po śmierci których potencjalnie mogliby nabyć spadek – zarówno ten położony w Polsce, jak i w USA.
Jak wyjaśniałam w artykule dotyczącym zasad stosowania prawa w przypadku osób zmarłych w kraju nienależącym do Unii Europejskiej (Postępowanie spadkowe po osobie zmarłej za granicą) jeżeli zmarły w chwili śmierci był obywatelem polskim, sądy polskie mają możliwość orzekania o sprawach spadkowych po nim. Do jurysdykcji krajowej należą również sprawy spadkowe, jeżeli majątek spadkowy albo jego znaczna część znajduje się w Rzeczypospolitej Polskiej. Jednocześnie, w zakresie, w którym rozstrzygnięcie dotyczy praw rzeczowych na nieruchomości lub posiadania nieruchomości położonej w Rzeczypospolitej Polskiej, jurysdykcja krajowa jest wyłączna. Czyli nawet jeśli nasz krewny obywatelstwa polskiego nie miał, możemy dochodzić w Polsce stwierdzenia nabycia spadku po nim jeśli w Polsce jest majątek spadkowy (a w odniesieniu do nieruchomości – nawet musimy; jeśli uzyskaliśmy już w USA potwierdzenie dziedziczenia, nie będzie można na jego podstawie ujawnić własności nieruchomości w księdze wieczystej).
W polskim sądzie można więc przeprowadzić postępowanie spadkowe po osobie zmarłej w USA, ale mające obywatelstwo polskie. Inną zupełnie kwestią jest natomiast, które prawo będzie regulowało zasady dziedziczenia – będzie to prawo państwa, w którym zmarły miał ostatnie miejsce stałego pobytu – czyli prawo amerykańskie.
W Stanach Zjednoczonych mamy dwa “rodzaje” prawa – prawo federalne i prawo stanowe. Prawo federalne jest takie samo w całym kraju (np. prawo imigracyjne czy upadłościowe), natomiast prawo stanowe jest regulowane przez stany samodzielnie i obowiązuje na ich obszarze. Prawo dziedziczenia należy do prawa stanowego – będzie się więc mogło różnić w zależności od tego, gdzie zamieszkiwał przed śmiercią nasz krewny (a stanów – zatem i praw spadkowych – USA ma aż 50).
W USA nie istnieje taka koncepcja dziedziczenia jak u nas – nie ma spadkobierców, którzy wstępują z chwilą śmierci spadkodawcy w ogół praw i obowiązków zmarłego. Zamiast tego po śmierci z masy majątkowej spłaca się długi i inne należności, a następnie pozostałe aktywa (jeśli jakieś są) dzieli się pomiędzy spadkobierców.
Testamenty w USA
Sporządzenie testamentu to w Stanach Zjednoczonych norma – większość mieszkańców kraju pozostawia po sobie ten dokument. Zasady sporządzania ważnego testamentu są podobne w większości stanów.
Zwykle w USA testament sporządza się na komputerze (inaczej niż w Polsce – jeśli decydujemy się na testament własnoręczny cały jego tekst musi być pisany ręcznie!) i jedynie podpisuje własnoręcznie. Przy podpisywaniu testamentu obecnych powinno być dwóch świadków, którzy fakt ten również potwierdzają własnoręcznym podpisem na dokumencie.
W testamencie wskazuje się albo udział w majątku, który ma przypaść danej osobie, albo konkretne składniki majątku, które po śmierci Testatora przypaść mają konkretnym spadkobiercom (de facto robi się więc to, co u nas nazywa się zapisem – O zapisach). W testamencie wskazuje się też wykonawcę (tzw. executioner), który bezpośrednio po śmierci spadkodawcy obejmuje zarząd nad całym majątkiem, wypełnia bieżące obowiązki (na przykład spłaca długi i załatwia kwestie podatkowe – takie rzeczy muszą być załatwione zanim majątek zostanie rozdystrybuowany spadkobiercom) i wydaje jego składniki spadkobiercom, czuwając jednocześnie nad legalnością całego procesu.
Polski sąd, jeśli zostanie mu przedłożony testament sporządzony w USA i według amerykańskich przepisów, badać będzie musiał przepisy amerykańskie. Jeśli testament jest ważny – na jego podstawie dojdzie do stwierdzenia nabycia spadku.
Dziedziczenie w przypadku braku testamentu
Jeśli zmarły nie pozostawił testamentu, sprawa odrobinę się komplikuje – trzeba odnaleźć żyjących krewnych i ustalić, w jaki sposób w danym stanie uregulowane są zasady dziedziczenia.
Na przykład w Illinois (stanie, w którym mieszka wielu przedstawicieli Polonii – zwłaszcza w Chicago) w pierwszej kolejności dziedziczy małżonek spadkodawcy – w połowie, druga połowa zaś przypada jego zstępnym (dzieciom, a jeśli dzieci nie żyją – wnukom, a jeśli te nie żyją – prawnukom etc.). Jeśli nie ma małżonka – całość przypada zstępnym, jeśli nie ma zstępnych – całość przypada małżonkowi. Jeśli nie ma ani małżonka ani zstępnych, do dziedziczenia dochodzą rodzice i rodzeństwo (jeśli nie ma rodziców – wszystko dostaje rodzeństwo, jeśli nie ma rodzeństwa – wszystko dostają rodzice, jeśli są wszyscy – dziedziczą po równo), a także zstępni rodzeństwa (jeśli rodzeństwo nie żyje).
W stanie Nowy Jork (również zamieszkiwanym przez wielu Polaków) w przypadku braku testamentu małżonek dziedziczy określoną wartość z majątku, a dzieci (lub dalsi zstępni – jeśli dzieci poumierały przed spadkodawcą) – całą resztę. Podobnie jak w Illinois, jeśli nie ma zstępnych wszystko dziedziczy małżonek, a jeśli nie ma małżonka – wszystko dziedziczą zstępni. W dalszej kolejności (jeśli nie ma ani zstępnych ani małżonka) cały majątek dziedziczą rodzice, jeśli ich nie ma – rodzeństwo, jeśli brak rodzeństwa – dziadkowie, jeśli nie ma i tych – wujowie i ciotki, a jeśli brak również nich – siostrzeńcy/siostrzenice i bratankowie/bratanice.
Powyżej opisane zasady będą musiały być stosowane w odniesieniu do zmarłych mieszkańców USA także wtedy, gdy stwierdzenie nabycia spadku odbywa się przed polskim sądem.
Zabezpieczenie najbliższej rodziny
W USA nie ma czegoś takiego, jak zachowek. Najbliższa rodzina jest jednak w wielu stanach chroniona poprzez przyznanie im określonych praw do spadku. Na przykład w stanie Nowy Jork małżonek i dzieci, które nie zostały wymienione w testamencie, mają prawo do części majątku, mogą przez określony czas pozostać w domu rodzinnym, małżonek ma też prawo do określonej sumy majątkowej ze spadku.
Powyżej opisane zostało wyłącznie absolutne minimum, jeśli chodzi o amerykańskie prawo spadkowe. Co więcej, szczegóły różnić się mogą w zależności od miejsca. Każdy stan ma swoje własne, odrębne reguły dziedziczenia i dopiero zapoznanie się z nimi pozwoli na stwierdzenie, komu i w jakich udziałach przysługuje prawo do spadku.
Jeśli mają Państwo dodatkowe pytania, zachęcam do kontaktu…
0 komentarzy